Vỡ mộng kinh doanh giáo dục

Vỡ mộng kinh doanh giáo dục

Kỳ 1: Ngắc ngoải trường tư

TT - Nhiều trường ngoài công lập từ trung cấp đến đại học đang hoạt động cầm chừng. Thậm chí có trường đã phải ngừng hoạt động.

Giữa tháng 4, các học viên và phụ huynh của cơ sở đào tạo thiết kế, nghệ thuật và quản lý thời trang Vmode (Q.Tân Bình, TP.HCM) đã đến cơ sở này đòi lại học phí. Cuối cùng, một học viên đã lấy... một chiếc máy may tương đương 4,2 triệu đồng học phí đã đóng cho những môn chưa được học.

Lấy tài sản trừ học phí

Có mặt ở cơ sở này tại thời điểm trên, chúng tôi nhận thấy mọi hoạt động dạy - học của cơ sở đã dừng lại. Vật dụng có giá trị của Vmode hầu như đã được chuyển đi hết, chỉ còn hai tủ kính, mấy bộ manơcanh và vài chiếc máy may. Trước đó, một số học viên khóa 1, khóa 3 đã đến lấy máy may, máy vắt sổ, manơcanh, sách vở... của trường để trừ nợ. Bà Nguyễn Nhật Quỳnh - chủ tịch hội đồng quản trị Công ty cổ phần Vi Mốt, đơn vị chủ quản cơ sở đào tạo này - cho biết: “Trường đã ngừng hoạt động vì khó khăn về tài chính. Thực tế chúng tôi đang trong quá trình thương thảo với các đối tác để vượt qua khó khăn hiện tại chứ không phải trường đã phá sản”.

Cũng theo bà Quỳnh, cơ sở đào tạo này chính thức tuyển sinh từ tháng 2-2011 với 120 học viên (40 học viên khóa dài hạn và 80 học viên khóa ngắn hạn). Mức học phí của trường là 60 triệu đồng/khóa dài hạn và 10-20 triệu đồng/khóa ngắn hạn. Tuy nhiên, trong quá trình học nhiều học viên tự bỏ học. Khi ngừng hoạt động trường chỉ còn 14 học viên đang theo học (trong đó có tám học viên dài hạn). Do không tuyển sinh đạt chỉ tiêu nên thu không đủ bù chi phí hoạt động. “Từ khi mở trường đến nay tháng nào công ty cũng phải bù lỗ do quá ít người học. Đầu năm 2012, trường đã không đủ khả năng trả lương cho giáo viên nhưng vẫn ráng gồng... Đến nay đã lỗ hàng tỉ đồng nên tạm thời phải ngừng hoạt động để tìm đối tác, kêu gọi đầu tư...”- bà Quỳnh cho biết.

Trước đó, nhà trường đã họp học viên để thông báo tình hình khó khăn của trường, công khai tài chính và đưa ra hướng giải quyết. Theo đó trường tạm ngưng ba tháng để tháo gỡ khó khăn. Đồng thời học phí những môn học viên chưa học được hoàn trả 50% tiền mặt và 50% tài sản hiện có tại trường (máy chiếu, máy may, máy vắt sổ, manơcanh, sách vở...). “Trường rất muốn hoàn trả 100% học phí cho học viên nhưng không thể. Chúng tôi chỉ vay được mức vậy thôi...” - bà Quỳnh giãi bày.

Cố gắng cầm cự

Từ ba cơ sở đào tạo, đến nay Trường trung cấp nghề Việt Giao chỉ còn một điểm ở Q.10, TP.HCM. Theo ông Trần Phương - chủ tịch hội đồng quản trị nhà trường, năm 2007 trường tuyển được 5-7 lớp (50 học sinh/lớp), nhưng đến năm 2011 chỉ tuyển được một lớp. Ba năm nay nhà trường không tuyển sinh được vào đợt tuyển tháng tư hằng năm.

Năm 2011, Trường trung cấp tư thục Hoàn Cầu (TP.HCM) gửi 10.000 thư mời nhập học nhưng chỉ có 78 học viên đến nhập học. Hết học kỳ I, học viên theo học tại trường này “rơi rụng” gần một nửa, đến nay chỉ còn 40. Ông Võ Thanh Trà - trưởng phòng đào tạo nhà trường - tính toán trường thuê một căn nhà hai tầng trên đường Tân Phước (Q.Tân Bình, TP.HCM) vừa làm trụ sở, vừa bố trí 10 phòng học để phục vụ đào tạo hết 80 triệu đồng/tháng. Chi phí cho hoạt động tuyển sinh của trường trong năm 2011 hết khoảng 100 triệu đồng. Nhưng trước tình hình tuyển sinh “ế ẩm”, trường phải cho thuê lại tầng 1 của tòa nhà để bù lỗ. Đồng thời để giảm chi phí, trường vận động học viên hai ngành lập trình máy tính và quản trị mạng... dồn vào một lớp.

“Khi thành lập, lãnh đạo trường lạc quan nghĩ rằng mỗi năm sẽ tuyển được 300 học viên. Qua ba năm số học viên tại trường sẽ gần 1.000. Thế nhưng, học phí thu không đủ đóng tiền mặt bằng. Hiện trường đang gặp nhiều khó khăn vì phải bù lỗ hằng tháng cho phí thuê mặt bằng, giáo viên, nhân viên... Trường đã rao bán bớt cổ phần nhưng không ai mua nên đang cố gắng cầm cự, còn nước còn tát” - ông Trà nói.

Trong khi đó, Trường trung cấp nghề Du lịch và tiếp thị quốc tế (TP.HCM) cũng đang phải hoạt động cầm chừng. “Trường đang bù lỗ và không biết cầm cự được bao lâu nữa” - ông Phan Đình Huê, phó hiệu trưởng nhà trường, lo lắng. Theo ông Huê, từ năm 2008 đến nay trường đã phải cắt giảm 2/3 quy mô hoạt động. Từ khoảng 800 học viên, đến nay chỉ còn hơn 100 học viên đang theo học tại trường này. Dù tăng cường quảng cáo, tuyển sinh nhưng số người theo học cứ giảm dần đều qua từng năm. Trước đây, trường có một cơ sở chính “hoành tráng” ở đường Phan Đăng Lưu (Q.Bình Thạnh, TP.HCM) cùng ba điểm hợp tác đào tạo khác thì hiện chỉ còn một trụ sở nhỏ hơn trụ sở ban đầu. Hiện nhà trường đang trông chờ tuyển sinh các khóa đào tạo ngắn hạn để “lấy ngắn nuôi dài” và hoàn tất hồ sơ, thủ tục để mở một phân hiệu ở Cần Thơ.

“Đẩy các trường vào chỗ khó hơn”

Từ khi thành lập đến nay Trường ĐH Phan Châu Trinh (Quảng Nam) luôn trong tình trạng khó khăn đủ thứ do thiếu tiền. Năm trước trường có bảy khoa, hai trung tâm đào tạo hàng chục ngành với khoảng 1.250 sinh viên. Tuy nhiên trường lỗ 2,5-3 tỉ đồng/năm và nếu duy trì tình trạng này, số lỗ sẽ nhiều hơn, gấp 2-3 lần. Trong khi tình hình tuyển sinh của trường luôn èo uột nên khó càng thêm khó.

Ngày 27-4, Bộ GD-ĐT đã ra quyết định đình chỉ tuyển sinh đối với một loạt ngành đào tạo ĐH của một số trường ĐH, trong số này hầu hết là các trường ngoài công lập. Lý do đình chỉ là tỉ lệ sinh viên trên giảng viên quá cao và thiếu giảng viên có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ.. Trước đó, do mất đoàn kết nghiêm trọng trong bộ máy lãnh đạo dẫn đến mất khả năng điều hành hoạt động của nhà trường, Bộ GD-ĐT quyết định đình chỉ tuyển sinh năm 2012 đối với các trường: ĐH Văn Hiến, ĐH Đông Đô, CĐ Công nghệ thông tin TP.HCM, ĐH Hùng Vương TP.HCM và đình chỉ tuyển sinh 12 ngành đào tạo thuộc bốn trường: ĐH Chu Văn An, ĐH Lương Thế Vinh, ĐH Nguyễn Trãi, ĐH Kiến trúc Đà Nẵng.

Ông Trần Chút, phó hiệu trưởng Trường ĐH Văn Hiến, cho rằng: “Quy định mới của bộ rất đúng, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ nhưng để thực hiện phải có lộ trình. Bộ phải thừa nhận thực tế các trường ngoài công lập đang tồn tại nhờ số lượng người học, nguồn thu từ học phí. Không ít trường đang khó khăn, nay bộ làm căng như vậy đã đẩy các trường vào chỗ khó hơn”.

Chỉ tiêu 100, tuyển sinh được 20

Bên cạnh đó, hiện còn có không ít trường ĐH tư thục khác cũng đang vật vã tìm cách tồn tại, bằng mọi cách vét thí sinh mỗi mùa tuyển sinh. Chưa bao giờ Trường ĐH Hà Hoa Tiên dùng hết 20-30% chỉ tiêu ĐH chính quy và chỉ tiêu phải cắt giảm dần theo từng mùa tuyển sinh... Mùa tuyển sinh năm trước, Trường ĐH Lương Thế Vinh có 1.400 chỉ tiêu nhưng chỉ tuyển được vài chục từ nguyện vọng 1, Trường ĐH Thái Bình Dương có 900 chỉ tiêu nhưng cũng chỉ có 92 thí sinh đăng ký nguyện vọng 1, Trường ĐH Tân Tạo chỉ vài chục sinh viên theo học.

TRẦN HUỲNH - HÀ BÌNH (Tuổi Trẻ) (còn tiếp)

 Chia sẻ:         

Giá trị đích thực của tri thức đã thức tỉnh

01/05/2012 09:43:48

Chắc đã đến lúc các nhà giáo dục nên nói thật với lòng mình. Qua rồi thời hoàng kim của cơn sốt bằng cấp của xã hội. Chính vì cơ chế tuyển dụng cán bộ, công chức của nhà nước đã được thực hiện biến tướng. Cho nên từ ngày kinh tế mở cửa đến giờ các cơ sở đào tạo cung cấp bằng sỉ và lẻ mới ung dung sống. Thử nhìn lại cách hình thành của các ngành đào tạo, các trường trong thời gian qua. Bởi nhu cầu bằng cấp đã tạo ra các trường, bởi các nhà lãnh đạo Bộ GD&ĐT cũng cần đáp ứng nhu cầu học tập của giai đoạn bùng nổ dân số, và đặc biệt những nhà doanh nhân giáo dục tinh thông cũng nhanh chóng nhận ra cơ hội vàng trong bối cảnh này. Tuy nhiên đến lúc này, một sự thay đổi đang diễn ra mạnh mẽ của xã hội về nhận thức giá trị tri thức. Người dân đã hiểu giá trị đích thực của tri thức và họ đang cần sự đich thực đằng sau cái mảnh bằng. Cũng cần nói đến tác động của nền kinh tế tư nhân và đầu tư nước ngoài vào nhận thức này. Các trường sẽ sớm nhận ra con đường đi cho giai đoạn mới. Bởi vì trong số họ vẫn còn những người trí thức đích thực. Sự hồi sinh sẽ quay lại với khu vườn giáo dục sau khi đã dùng quá nhiều thuốc kích thích tăng trưởng. LE THANG

Xin góp ý

01/05/2012 07:50:26

Xin góp một ý nhỏ cho các nhà "kinh doanh giáo dục": để tránh tình trạng thua lỗ như hiện nay, hãy chuyển đổi mục đích đào tạo của các trường theo nhu cầu thực tế của xã hội, đó là tập trung vào lứa tuổi mầm non, mẫu giáo, hay cấp 1,2. Nhìn cảnh đầu tháng 8, PHHS chen lấn để nộp đơn xin cho con em được vào các trường chất lượng cao và gần nhà sẽ thấy ngay đây là thị phần "ngon ăn", mặc dù tiếng tăm không "sang" bằng các trường ĐH. HOÀNG NGỌC

Cách tân giáo dục

30/04/2012 14:39:32

Đó là hậu quả của phong trào : sân bay, bến cảng, sân gôn.. và trường đại học cấp tỉnh, đã được một số chuyên gia kinh tế dự báo cách đây 5 năm. Đó là do sự lỏng lẻo của quản lý nhà nước về Giáo dục, đào tạo, về sự nóng vội và ảo tưởng cho một xã hội phổ cập đại học.. Đó là do sự đầu tư, kinh doanh giáo dục đào tạo nặng về lợi nhuận, nhẹ về chất lượng sản phẩm đào tạo. Đó là lối kinh doanh " sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi", sự dễ dãi trong tuyển sinh và đào tạo đã cho ra lò nhiều cử nhân, kỹ sư, kỹ thuật viên.. chỉ biết "ăn chơi, nói trạng". Bộ Giáo dục và đào tạo cần phải có sự cách tân mạnh mẽ và triệt để , theo hướng lấy nhu cầu thị trường lao động làm trọng, " tinh binh hơn đa binh". NGUYỄN THANH ĐỨC

Hậu quả của quản lý thiếu nghiêm ngặt trong thành lập các trường

30/04/2012 10:13:25

Hiện nay, các trường gần như đã quên đi mục đích, nhiệm vụ của chính mình. Đó là nhiệm vụ đào tạo ra nguồn nhân lực cho đất nước. Các trường đua nhau thành lập, tuyển sinh, làm mọi cách để có được người theo học, kiếm được lợi nhuận, dẫn đến việc kinh doanh hóa giáo dục. Nền giáo dục chúng ta hiện nay cần được đầu tư theo chiều sâu, chất lượng, chứ không thể đào tạo tràn lan như hiện nay. Đào tạo ra những nguồn nhân lực không có chất lượng, không thể đáp ứng cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước! Nhìn chung đó là hậu quả của việc quản lý thiếu nghiêm ngặt trong thành lập các trường. HOÀNG MỸ

Sự cạnh tranh công bằng?!

30/04/2012 07:59:04

Đất nước đang phát triển cần nhiều nhân lực để cung ứng cho nhu cầu của xã hội. Khả năng từ trường công lập từ cao đẳng , dạy nghề, đại học chưa đáp ứng kịp! Thế là trường tư, trường liên kết, trường hợp tác với nước ngoài...đa dạng để thu hút đối tượng HS, SV vào học. Nhờ thế mà các em có quyền chọn lựa theo học và...cuối cùng, qua quá trình hoạt động, các trường đành phải chấp nhận quy luật đào thải khi khả năng không đáp ứng đủ nhu cầu cho người học là điều tất yếu! DƯƠNG VĂN NGỌC

Vỡ mộng kinh doanh giáo dục - Kỳ cuối:

Người học bỏ dần trường yếu

TT - Nhiều chuyên gia cho rằng việc các trường tư đang ngắc ngoải là quy luật của thị trường và chứng minh một thực tế không thể làm giáo dục theo kiểu “ăn xổi ở thì”.

Đầu tư tốt cho cơ sở vật chất là một trong những điều kiện để đảm bảo chất lượng đào tạo. Trong ảnh: một phòng thí nghiệm hiện đại của Trường ĐH quốc tế Miền Đông - Ảnh: MINH TRỌNG

Hiệu trưởng một trường trung cấp tư thục ở TP.HCM thừa nhận những nhà đầu tư vào trường luôn tìm cách để tối đa hóa lợi nhuận theo kiểu kinh doanh “ăn xổi ở thì”, đầu tư cơ sở vật chất tạm bợ, không quan tâm đến việc tuyển giảng viên giỏi... Sau thời gian trường tuyển sinh èo uột, thua lỗ, những người này đã rút lui, đẩy trường vào chỗ khó khăn hơn.

Tín hiệu đáng mừng

Một trong những nguyên do dẫn đến thực trạng trên, đại diện một số trường trung cấp cho rằng mình đang tham gia một “cuộc chơi không cân sức” khi nhiều trường ĐH “vớt” hết học viên tốt nghiệp từ THCS trở lên. Bên cạnh đó, nhiều người còn cho rằng tâm lý chuộng bằng cấp nên nhiều người không chọn con đường học nghề. Tuy nhiên, cũng có ý kiến thừa nhận có nguyên nhân chủ quan từ chính các trường như hiệu trưởng một trường trung cấp thừa nhận đội ngũ và cơ sở vật chất của trường còn sơ sài. Đây có lẽ là nguyên nhân chính khiến các trường bị người học tẩy chay.

TS Nguyễn Kim Dung, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu giáo dục, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, cho rằng việc một số trường ngoài công lập phải ngừng hoạt động, thậm chí “chết” đi, là tín hiệu bình thường của nền kinh tế thị trường. Cũng theo TS Kim Dung, khoảng 10 năm trở về trước, nhiều người cho rằng đầu tư vào giáo dục thu lại lợi nhuận rất cao, mở trường sẽ hốt bạc.

Chính tâm lý này làm cho các trường mở ra hàng loạt chứ không phải là vì có sự tâm huyết với giáo dục như một số nhà đầu tư đã làm. Một trong những điều làm cho giáo dục khó “hốt bạc” nữa là vì có sự xuất hiện của các trường quốc tế, sinh viên đi du học... “Thị phần” trong giáo dục hiện đã được chia sẻ rất nhiều. Có thể xem đây là một tín hiệu báo động từ nhiều phía để các bên thực hiện cho tốt hơn.

Trên thực tế thời gian qua, nhiều trường tư xuất hiện mà chưa chuẩn bị đủ từ nhân lực, cơ sở vật chất đến hoạch định việc hoạt động trường nên thiếu nguồn lực, tầm nhìn mà quan trọng nhất là thiếu chất lượng. Các trường này không có sự hoạch định về việc ngành mình đào tạo thiếu hay thừa trong tương lai. “Hiện rất nhiều tín hiệu cho thấy sinh viên trường tư sẽ không được chấp nhận chỗ này chỗ kia.

Cũng như có không ít sinh viên trường này trường kia không đáp ứng được công việc sau khi tốt nghiệp thì chuyện người học quay lưng với trường đó là tất yếu. Nếu như trường không đủ chất lượng vẫn “bán bằng” được, người học vẫn chấp nhận “hàng giả” thì đây lại là điều đáng lo. Những trường không đủ bản lĩnh, không có được hướng giải quyết khó khăn dẫn đến ngưng hoạt động thì đó cũng là tín hiệu đáng mừng. Bởi nó cho thấy “người tiêu dùng” - người học - đã có sự lựa chọn thông minh hơn trong việc nên chọn trường nào để phát triển bản thân” - TS Kim Dung nói.

Kiểm soát chất lượng

Trong khi đó, GS Phạm Phụ, Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM, cho rằng trước thực trạng các trường tư khốn khó như hiện nay cần phải bình tĩnh nhìn nhận lại để khắc phục. Cũng cần nhìn nhận các trường ngoài công lập đã có đóng góp lớn trong việc phát triển giáo dục thời gian qua.

Thực tế không ít trường tư đầu tư đàng hoàng vẫn sống tốt. Trường học ngưng hoạt động gây hệ quả lớn, không chỉ là vấn đề của giáo dục mà còn của xã hội. Việc này làm mất thời gian, tiền bạc của người học và xã hội.

Theo GS Phạm Phụ, có nhiều nguyên nhân đưa đến tình trạng các trường tư đang rơi vào cảnh khó khăn hiện nay. Thứ nhất, do hành lang pháp lý chưa rõ ràng đã tạo cơ hội cho một số người toan tính kinh doanh giáo dục, chỉ lo kiếm lợi nhuận mà không quan tâm đến chất lượng. Thứ hai, cơ quan quản lý giáo dục buông lỏng quản lý, các trường được lập ra nhanh chóng nhưng không đủ điều kiện tối thiểu để đảm bảo chất lượng đào tạo.

Một thực tế cần nhìn nhận nữa là trước đây số người học rất lớn trong khi lại có ít trường nên dù trường kém chất lượng vẫn có người học. Nhưng hiện nay trường mở ra quá nhiều, cung đã xấp xỉ cầu, người học có nhiều lựa chọn, những trường kém chất lượng sẽ không có người học. “Khuyến khích phát triển trường tư cần phải kiểm soát chặt các điều kiện đảm bảo chất lượng. Đây là thời điểm tốt để rà soát lại các trường, nhưng về lâu dài phải có hành lang pháp lý rõ ràng và Nhà nước cần có chính sách tốt đối với trường ngoài công lập” - GS Phụ nói.

Chờ đợi cạnh tranh

GS Phạm Phụ cũng cho rằng việc coi trọng lợi nhuận trong phát triển giáo dục không nên nhìn nhận một cách cực đoan, nhất là khi lợi nhuận biểu hiện ở sản phẩm là con người. Tuy nhiên, hiện nay cấp quản lý vẫn phớt lờ và không làm rõ vấn đề lợi nhuận và phi lợi nhuận trong giáo dục. Vì thực tế lợi nhuận của các trường là có thật!

Tuy nhiên, khi chưa làm rõ vấn đề này thì người có tâm với giáo dục e ngại, còn người muốn mưu cầu lợi ích thật nhiều lại không chịu thừa nhận. Do đó không ít người luôn tuyên bố “trường tôi là trường phi lợi nhuận” nhưng thực chất lợi nhuận không tái đầu tư mà chia nhau hết, thậm chí có trường còn báo cáo lỗ vì thực tế tiền lãi đã phân tán thông qua mức lương “khủng” hằng tháng. Vì vậy, việc làm rõ hai khái niệm trên không chỉ giúp các nhà đầu tư tâm huyết với giáo dục yên tâm khi đầu tư vào đây, mà Nhà nước sẽ có chính sách quản lý thích hợp.

Theo đề án đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học VN giai đoạn 2006-2020, thì đến năm 2020 có 40% sinh viên cả nước được đào tạo tại các trường ngoài công lập. Những người làm giáo dục mong mỏi tỉ lệ này sẽ có thêm “đối phía” cân bằng với sự độc quyền của các trường công. “Chúng ta mong muốn có một hệ thống trường ngoài công lập lành mạnh và là một môi trường để cho các trường công nhìn vào để nâng cao chất lượng của họ, cạnh tranh được với các trường công. Khi có một hệ thống trường tư lành mạnh, khỏe khoắn đủ sức cạnh tranh với các trường công thì chất lượng giáo dục đại học sẽ tốt hơn. Rất tiếc nhiều trường chưa làm được như vậy và đó là một dấu hiệu không tốt cho kế hoạch cạnh tranh này” - TS Kim Dung nhận định.

TRẦN HUỲNH - HÀ BÌNH (Tuổi Trẻ)

"Có khai sinh thì cũng phải có khai tử đối với những trường quá yếu kém, không thể thu hút được người học. Ở các nước, những trường kém chất lượng đều bị buộc đóng cửa nhưng ở VN vẫn chưa làm được việc này"

PGS.TS ĐỖ VĂN DŨNG (phó hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM)

Giải thể trường kém chất lượng

Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội từng đề xuất: “Đối với các trường tư thục, chỉ nên cho phép thành lập những trường có vốn đầu tư lớn và hoạt động theo nguyên tắc phi lợi nhuận.

Chính phủ có biện pháp xử lý nghiêm khắc (có thể giải thể) với các trường vi phạm quy định để đảm bảo chất lượng, không thực hiện đúng cam kết thành lập trường, đặc biệt đối với các trường ngoài công lập đã thành lập được hơn 10 năm nay vẫn không có đất xây dựng trường”.

Trong khi đó ông Bùi Văn Ga, thứ trưởng Bộ GD-ĐT, khẳng định đến năm 2013, nếu các trường bị đình chỉ tuyển sinh không khắc phục được các điều kiện đảm bảo chất lượng, bộ sẽ xem xét đình chỉ hoạt động giáo dục.